Guatemala doğumlu, dünyanın İspanyolca konuşan bölümünün en önemli yazarlarından biri olan Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Miguel Angel Asturias ve darbe zamanları yaşananlardan derlenmiş sekiz öyküden oluşan eseri "Guatemala'da Hafta Tatili."
Miguel Angel Asturias (19 Ekim 1899 - 9 Haziran 1974)
Guatemala doğumlu, dünyanın İspanyolca konuşan bölümünün en önemli yazarlarından biri ve diplomattır. Guatemala’nın San Carlos Üniversitesi’nde hukuk okumuş, öğrenimini tamamlamak için Avrupa’ya gitmiş, zaman zaman ülkesine dönmüştür. Asturias, faşist cuntacılar görevdeyken Paris’te sürgünde kalmış, yurtsever öncüler idareyi ele alınca Paris büyükelçisi olmuştur. Kendi ifadesine göre, İspanyolca konuşulan bölgelerde kitapları toplanır ve yasaklanırsa, faşist idarenin habercisi sayılırmış. Hayatı ve yazarlığının yanında kendi halkının İspanyol-Maya kültürüne sahip çıkmış, dış sömürücülere, Amerikalı kumpanyalara, yabancılara satılmış yerli politikacılara karşı savaş açmıştır. Yurtsever ve namuslu bir yazar olarak “anti Amerikan” direnmenin en önemli öncüsü olmuştur. Ülkesinin sorunlarını, özgürlük için direnmelerini, milli kurtuluş çabalarını, kültür derinliğini yazan ve dünyaya duyuran Asturias, 1967 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görülmüştür.
Guatemala coğrafi olarak Orta Amerika’dadır. Bulunduğu konum itibariyle İspanyol kolonisi olmuş, Meksika imparatorluğuna katılmış, sonrasında bağımsızlık ilan etmiş, Amerika tarafından sürekli yaptırımlara uğramış, 36 yıl süren iç savaş yaşamış bir ülke. Mayalar’a dayanan tarihi, dağları, muhteşem kumsalları ve kahve tarlaları olan bir bölge. Böyle küçük ama değerli bölgede yaşanan acı ve vahşet dolu bir tarih Asturias'ın kalemiyle bugünlere gelmiş. Yaşanan her şeyi “kahraman öğrencilerinin, ezilen köylülerinin, harcanan işçilerinin, savaşan halkının” anısına yazmış.
Guatemala'da Hafta Tatili (1959)
“Guatemala’da Hafta Tatili” darbe ve ihtilal zamanları yaşananlardan derlenmiş sekiz öyküden oluşan bir eserdir. Guatemala iki farklı toplumdan oluşuyor: Maya soyundan gelenler ve İspanyol kanı taşıyan Ladino-Mestizo melezleri. Mestizolar, 1821 yılından sonra halk üzerinde baskı kurarak ülkeyi yönetir. 1954’de yeni hükümet seçilir, yerli halka haklarını verir, toprak reformu yaparak toprak dağıtır. Mestizolar bundan rahatsızlık duyar, Amerika’nın desteğini alarak darbe yapar ve hükümet düşer. Reformlar iptal edilir, Amerikalı ajanlar ülkeyi alt üst eder, paralı askerler terör estirir. Guatemala halkı kendi içinde birbiriyle çatışır. Tüm bunları okuduğum acı dolu hikâyeler beni sorgusuz sualsiz kurşuna dizdi, açık mezarlara attı, haksız yere tutuklattı…
Ülkenin yerini tam olarak bilmezken acı dolu tarihiyle öğrendim. Yazarın anlatımı öyle etkili, öyle gerçekçi ki, kurşuna dizilip çöp toplar gibi toplanan ve açılan mezarlıklara atılan cesetler gözümün önüne geldi. Olaylar çarpıcı şekilde, en çıplak haliyle yazılmış. Ölüye bile saygısı olmayanların cesetleri geri çıkarması, reklam amaçlı kullanması insanlık ayıbı olarak ülkenin kara tarihine geçmiş.
Yazarın eserlerinin merkezinde kendi halkının kültürü ve kurtuluş sorunları var. Bu sorunlarla beraber sömürücülere ve ortaklarına karşı savaşını da aynı çizgide yansıtmış. Onun Nobel Edebiyat Ödülü almasındaki en büyük etkenlerden biri budur.
İnsanoğlu mutlu olmayı, toprağında yaşamayı bilmiyor. Yıllar boyu süregelen savaşlar hep açgözlülükten, olmayanı istemek, olandan fazlasına göz dikmek ve kibirden. Olan savunmasız halka oluyor. Maalesef bu düzen böyle gelmiş, böyle de gidecek gibi. Bizler umut etsek de güçlünün güçsüzü ezdiği bir dünyada yaşıyoruz. Geçmiş tarihimizden ders almıyoruz. Korkuyla saklanacak yer arayan insanlar, dağ bayır kaçışan çocuklar, top ve tüfek sesleri olmadan huzurla kumsallarına uzanıp, kahve yudumlamak ne güzel olurdu değil mi?
Miguel Angel Asturias ile tanışmak için doğru kitap olduğunu düşünüyorum.
Yazar: Sema Öklü
İnstagram: @kitapsemasi
Alıntılar
“Çok yükseklerde göksel bir parlaklık. Ve yeniden, büyük sarsıntılarla geçiyorlardı P47’lerle C47’ler, kollayıcı küçük uçaklarıyla birlikte… Kendilerini savunmak için tırnaklarından başka silahları olmayan insanların yaşadığı, duvarları bambudan kulübelere saldırmak için ölüm saçan yükleriyle birlikte…”
“Zafere kavuşamayacaksınız Chus, imkânsız bu…”
“Ordumuz var.”
“Ordu satıldı…”
“Halkımız var…”
“Onun da silahı yok…”
“Kapa gözlerini! Görme! Ülkenin özgürlüğüne kavuşmasını bekle!”
“Her şeyimizi elimizden alacaklarını bilseydik zehir ekerdik bu topraklara.”
Yayınevi: Yordam Kitap
Çevirmen: Leylâ Gürsel
Sayfa Sayısı: 288
Ebat: 13,5x19,5 cm
Baskı Yılı: Ekim 2016
Kategori: Öykü
Çok uzak diyarlarda da olsa insan zulmü hiç değişmiyor ne yazık ki... Yer yer üzüldüğüm yer yer sinir olduğum bir okuma oldu. En acı olanı da bu hikayelerin gerçeğe dayanması. Yazarın farklı ve güzel bir tarzı vardı. Yine iyi ki tanıştım iyi ki okudum dedim. İyi-kötü çatışması dünya kuruldu kurulalı devam ediyor malesef; ne olursa olsun iyiyi savunmaya, iyi insanlar olmaya ve hatta evlatlarımıza iyiyi öğretmeye devam etmeliyiz. İyinin, ışığın yanında olmalıyız. Harika bir yorum olmuş, sevgiler...