Amerikalı mizahçı ve yazar Mark Twain'in 1889 tarihli eseri Kral Arthur’un Sarayında Connecticut’lı Bir Yankee, temelinde zaman yolculuğu olan, tarihten ve mitolojiden uyarlama bir bilim kurgu.
Mark Twain (30 Kasım 1835 - 21 Nisan 1910)
Mark Twain; Florida doğumlu, yedi çocuklu bir ailenin altıncı çocuğuydu. Dört yaşındayken Missisipi Nehri boyundaki Hannibal’e taşındılar. Bu bölgedeki gözlemlerini romanlarında çokça kullanmıştır. Kaptanlık, madencilik yapmış ama başarılı olamamıştır. Gezi yazıları ve makaleler yazarak eyaletleri dolaşmıştır. Evlendikten sonra New York’un Buffalo kentinde yaşamış, bir gazetede editör ve yazar olarak çalışmıştır. Tom Sawyer’ın Maceraları en bilinen çocuk romanı olup Huckleberry Finn’in Maceraları ise edebiyatçılar tarafından Amerikan edebiyatının ilk büyük eseri olarak değerlendirilir. Daktilo makinesini ilk alan ve daktilo ile yazan ilk romancı olarak anılmıştır.
Kral Arthur’un Sarayında Connecticut’lı Bir Yankee
Amerikalı mizahçı ve yazar Mark Twain 1889 yılında Kral Arthur’un Sarayında Connecticut’lı Bir Yankee eserini yazmıştır. Twain neden bir Yanki seçti diye merak ettim. Kuzey Amerika halkına verilen bir isim Yanki. Amerikan iç savaşında kuzeyde yaşayanlar köleliğin kalkması taraftarıymış. Kuzey ve Güney savaşını, Kuzeyliler kazanmış. Ama “yankee go home!” sözü yıllar boyu Amerikalıların dilinde kalmış. Kuzeyliler yenilikçi ve özgürlükçü bir halkmış. Bana göre Mark Twain burada yankilere atıfta bulunmuş.
Kitabın temelinde zaman yolculuğu var; tarihten ve mitolojiden uyarlama bilim kurgu olarak geçiyor. Zaman yolculuğunu işleyen ilk eserlerdenmiş. Ondan önce 1888 yılında Edward Bellamy tarafından yazılan “Geriye Bakış 2000’den 1887’ye” eseri var. Yakın zamanda okuduğum bu eserde de 1887 yılında hipnotik uykuya yatan ve 2000 yılında uyanan bir adam vardı. 2000’li yılların o zamanlardan hayal edilip yazılması da olağanüstü bir olay.
Kitaba başlamadan önce Kral Arthur ve şövalyeleri ile büyücü Merlin hakkında bilgi edinmekte fayda var. Kral Arthur İngiliz efsanesidir ve gerçekliği de tam olarak bilinmemektedir. Buna rağmen birçok kitaba, film ve diziye konu olmuştur. Yazıldığı tarihi düşünürsek oldukça cesurca yazıldığını ve ciddi bir zekâ işi olduğunu düşünüyorum.
Romandaki Hank Morgan, Connecticut’lı bir Yanki. Başından geçenleri el yazmalarına kaydediyor, bunları 19. yüzyılda bir yabancıya veriyor. El yazmalarının okunmasıyla olaylar başlıyor. Kitabın bu kısımları biraz karışık ilerliyor, sonrasında anlaşılır hale geliyor.
Hank çalıştığı silah fabrikasında başına aldığı darbeyle bayılır. Uyandığında bambaşka bir dünyada bulur kendini. Sürekli olarak rüya gördüğünü düşünür ama her şey gerçektir. Öyle gerçektir ki, 528 yılında yaşanan güneş tutulmasına bile şahitlik eder. Kral Arthur ve Merlin ile beraber Hank de tarihte yaşamaya devam eder. Yıllar boyunca sarayda edindiği yerle ve yaptıklarıyla var olur. 19. yüzyılın tüm yeniliklerini 6. yüzyıla uyarlar. Sonunda alt ettiğini sandığı Merlin tarafından yapılan büyüyle asırlar boyu uyuyacağı uykuya yatar. Kitabın sonunda tekrar uyanır ama hangi yüzyıldadır ve nasıldır yazar orayı belirsiz bırakmış.
Hank Morgan kendini adaya düşmüş Robinson Crusoe’ye benzetir. Kendini oradaki insanlardan akıllı, eğitimli, pratik zekâlı olarak görür ve geldiği yüzyılla kıyaslamaya başlar. “Bırakın halkın dediğini anlamayı, birbirlerini bile anlayacak zekâ ve sempatiden yoksunlar,” diyerek oradaki soyluları ve zenginleri eleştirir, onları saf ve alık olarak görür. Eğitim veren okullar açtırır, patent kurulumu yapar, gazete çıkarır, kanunlar yürürlüğe koyar, herkese istediği mezhebi seçme özgürlüğü verir. Krallığa tepkilidir, çokça eleştirir. Kraliyet ile yönetimin tehlikeli olduğunu düşünür. Ayrıcalıklı sınıfın olmadığı, hakları miras yoluyla devredilen bir kraliyet ailesinin olduğu ve başında seçilmiş bir yönetici olan cumhuriyet ilan edilmesi gerektiğini düşünür. Bir kraliyet ailesine tapma mutluluğuna ermiş ulusun, bu mutluluğu elinden alınırsa dayanamayacağını söyler. Hank Morgan eğitimle ve yeniliklerle her şeyi aşacağını düşünür. Ama kökten eğitimsiz ve yeniliğe açık olmayan bir toplumun yeni idealleri benimsemesi kolay değildir. Kendisini de modern ve özgürlükçü olarak görür ama “mutlak güç yozlaştırır” sözü geçerli olur.
Romanın en sevdiğim yanlarından biri güçlü tasvirleri oldu. O dönemde şövalyelerin giydiği zırhları anlattığı bir bölüm vardı ki, resmen zırhın sıcağını ve karıncaların sebep olduğu kaşıntıyı yaşadım.
Mark Twain yarattığı kurguyla İngiliz halkını uyandırıp, özgür bir medeniyet kurma yolunda gözlerini açmak istedi sanırım. Monarşiyi, kiliseyi, işçi ve köle sınıfına yapılanları eleştirmesi, İngilizleri saf görmesi şimdiki çağda okuyunca ilginç geliyor. O zamanları düşünürsek de Amerikalı bir yazarın İngilizlere yaptığı eleştiriler yine ilginç. Her ne kadar kurgu da olsa tarihte yolculuğa çıkmış gibi hissederek okudum. Ben Kral Arthur’un kılıç efsanesine ve Merlin’in varlığına inanıyorum. Onlarla ilgili çok okuyup, izledim. Bu kitapta da farklı yönden okumuş oldum. Efsanelere inanan ve okumaktan keyif alanlara önerimdir.
Yazar: Sema Öklü
Instagram: @kitapsemasi
Alıntılar
“Sınırsız güç, güvenli ellerde olduğunda ideal bir şeydir.”
“Meselenin zorlu olduğu düşüncesini yaymak, işin değerini artırmak için iyi bir fikirdi. Doğru bir reklam taktiğiyle küçücük bir şeyin bile kocaman olacak şekilde büyütülebildiği görülmüştür.”
“Görüyosunuz ya, insan, nihayetinde insan. Onca yıllık hor görülme ve baskı, insanın içinden onu söküp atamıyor. Evet, gelmiş geçmiş en alçaltılmış insanlarda bile bir cumhuriyet kurulması için yeterince materyal var.”
Yayınevi: İthaki Yayınları
Çevirmen: Seda Solmaz / Elif Nihan Akbaş
Sayfa Sayısı: 456
Ebat: 13x19 cm
Baskı Yılı: 2020
Kategori: Roman
Güzel bir kitap, bitirmek için heveslendim. Teşekkürler ☺️
Severek okuduğum kitaplardan birisi oldu. Zamanda yolculuk konusunu işleyen eserlere karşı bir zaafım var ve yazılan ilk kitapları okumak harika oluyor. Yorum çok güzel olmuş, keyifle okunan kitaplar gibisi yok. 💖